Hoe schrijf je een goed verkiezingsprogramma? Welke
instrumenten zijn er om de belangstelling van de kiezer naar jouw partij te
trekken?
Een korte tekstuele analyse van de vijf
verkiezingsprogramma's die in Gilze en Rijen in omloop zijn.
Uit de kast
Natuurlijk proberen politieke
partijen zich in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van elkaar te
onderscheiden. Waar men vier jaar lang constructief samenwerkt ten behoeve van
het algemeen belang, is het nu tijd om uit de kast te komen. De verschillen
moeten voor de kiezer zichtbaar worden gemaakt. Een belangrijk middel daarvoor is
het verkiezingsprogramma. In dat programma formuleert men de visies,
standpunten en concrete plannen voor de komende vier jaar. De kiezer kan een
afgewogen keuze maken, op basis van de inhoud. Maar is dat wel het hele
verhaal?
Gunfactor
Ook in het gedweeë Gilze en
Rijen zijn er genoeg verschillen te vinden. Niet alleen inhoudelijk, maar zeker
ook in het karakter van de verschillende programma's. En het is dat laatste, de
sfeer van het programma, de teneur van het stuk waar de echte winst te behalen
valt.
Want laten we eerlijk zijn: bij
lokale verkiezingen speelt de gunfactor een grote rol. Staat er een sympathieke
kennis op de lijst, dan is een stem gauw vergeven. Het draait voor een
belangrijk deel om vertrouwen, intuïtie, om het gevoel dat de kiezer bij een
politieke partij heeft. Als het om de gunfactor gaat, kijkt de kiezer door de
inhoud heen.
Voor een politieke partij is
dus niet alleen een duidelijke uiteenzetting van de standpunten relevant, maar zeker
ook de manier waarop de boodschap wordt gebracht.
Verkiezingsprogramma
Als politieke partij wil je
daarom laten zien hoe sympathiek je bent. Ook moet je het vertrouwen van de
kiezer zien te winnen. Toon en presentatie van het verkiezingsprogramma kunnen
daaraan bijdragen. Oogt het programma verzorgd? Hoe toegankelijk is het? Durft
men een standpunt in te nemen? Zijn de voornemens realistisch, of bedient de
partij zich van verkiezingspraat? Maar ook: is het programma geschreven vanuit
de kiezer, of is het de partij vooral te doen om zichzelf te profileren?
Gilze en Rijen
Een paar tekstuele bevindingen,
gebaseerd op de verkiezingsprogramma's van Gemeentebelang (www.gemeentebelang.org), VVD (www.gilzerijen.vvd.nl), Kern '75 (www.kern75.nl), PvdA (www.pvdagilzerijen.nl) en CDA (www.cda-gilzerijen.nl):
1. Loze kreten werken niet. Het is goed om een ideaal te hebben, maar de kiezer wil weten wat voor concrete actie men zal ondernemen.
"CDA Lokaal
maakt zich zorgen over het
vervoer over het spoor, met name waar het de inhoud van de goederentreinen
betreft. Er moeten goede veiligheidswaarborgen komen."
"De kosten van de
Veiligheidsregio worden kritisch gevolgd." PvdA
Allebei prima uitgangspunten,
maar zonder verdere verduidelijking zal de kiezer dit afdoen als
verkiezingspraat. Dat een dergelijke opmerking geen gemeenplaats hoeft te
blijven, bewijst de volgende passage:
"De ontwikkelingen in de
Veiligheidsregio moeten we scherp in de gaten houden. De prestaties zijn
momenteel niet in verhouding met de kosten.
In de periode 2014-2018 moeten we weer “in control” komen." Kern '75
Dit is een vergelijkbare opmerking als die van de
PvdA. Maar Kern '75 gaat verder:
"Belangrijk is dat er een structurele
lobby ontstaat richting de andere gemeentes in de Veiligheidsregio
voorafgaand aan besluitvorming in het
algemeen bestuur. We moeten samen een vuist maken om te
voorkomen dat de grote steden gaan bepalen
wat onze brandweer moet doen en hoeveel het mag kosten. We moeten in contact
blijven met de vrijwilligers van de korpsen Gilze en Rijen om hun belangen in
de grote Veiligheidsregio goed te kunnen blijven behartigen."
Door deze concrete
toelichting krijgt de opmerking inhoud, en wordt het een realistisch voornemen.
De kiezer kan erop vertrouwen dat dit punt echt de aandacht zal krijgen.
2. Een vage omschrijving of
besluiteloosheid biedt de kiezer geen houvast. Natuurlijk hoeft niet alles
duidelijk te zijn, maar een tipje van de sluier mag men wel oplichten.
Vergelijk de volgende
passages maar eens:
"De binnensportfaciliteiten
worden gespreid over de kern Rijen in de verschillende wijken. Vanuit de
verschillende opties zal een afgewogen keuze gemaakt worden." CDA Lokaal
"Voor ons heeft
de aanpak van de binnensportlocaties in Rijen de komende jaren prioriteit.
Daarom zijn wij voor de bouw van een nieuwe sporthal in de Vliegende
Vennen." VVD
Het is best mogelijk dat
beide partijen hetzelfde standpunt koesteren. Toch bewerkstelligt de eerste
formulering geen duidelijkheid voor de kiezer. Een gemiste kans, en dat is
zonde.
3. Duidelijkheid is dus erg
verfrissend. Er is niets mis met een heldere stellingname.
"Ook in tijden
van bezuiniging wil de VVD Gilze en Rijen niet korten op veiligheid."
"Het Raadhuisplein wordt een
rotonde." PvdA
"Op de plaats van het huidige zwembad
wil CDA
Lokaal parkeergelegenheid creëren om een knelpunt in de wijk
hieromtrent op te heffen."
"Er komt een kinderboerderij in Rijen."
Gemeentebelang
"We zetten het huidige armoedebeleid
voort." Kern '75
Politiek bestaat voor een
groot deel uit het formuleren van voorbehouden. Wees daarom, waar het wel kan,
zo helder mogelijk. Maar let op: kiezers beschouwen duidelijke standpunten als
beloften!
4. Te zelfverzekerd en
daadkrachtig taalgebruik is niet sympathiek en levert onzekerheid op voor de
kiezer. Wil de fractie na de verkiezingen deelnemen aan de coalitievorming, dan
zullen al te krachtige uitspraken immers een belemmering kunnen vormen.
"De VVD Gilze en
Rijen accepteert niet dat de gemeente afgewezen asielzoekers of illegalen opvangt
of ondersteunt."
De woorden 'accepteert niet'
kunnen beter vermeden worden. Het kan de partij op termijn in de problemen
brengen. De partij zal namelijk wellicht een keuze moeten maken voor ofwel een
samenwerking met andere fracties, ofwel het nakomen van het programma. Daar
komt nog bij dat deze woorden de 'toon' van het programma in negatieve zin
beïnvloeden.
5. Alles moet anders. Door
met nieuwe ideeën te komen, prikkelt een politieke partij de minder tevreden
kiezer. Ook hier schuilt echter het gevaar van onzekerheid. Er bestaat geen
twijfel over de standpunten van de partij, maar wel over de houdbaarheid ervan.
Een extra risico is nog dat de creatieve oplossingen voor bestaande problemen
zullen worden ondergesneeuwd door het 'tegengeluid' dat de boventoon voert.
"Gemeentebelang laat
zien dat het anders moet en anders kan."
"De financiën van
de gemeente kenmerken zich door het vasthouden aan een verouderd en achterhaald
model." Gemeentebelang
"Het dualisme
heeft in Gilze en Rijen nooit voet aan de grond gekregen. Hierdoor kan de
coalitie enerzijds blindelings het college volgen, anderzijds blijkt op een
ander moment dat een onderwerp zonder randvoorwaarden al wordt uitgewerkt
zonder dat de raad hier invloed op heeft gehad. Dit leidt tot onduidelijkheid
over de rol en de taak van de raad c.q. de politiek. Dat moet anders en
duidelijker."
Gemeentebelang profileert
zich in het verkiezingsprogramma als een echte oppositiepartij. Het moet en kan
anders, zo luidt de boodschap. Hoe verfrissend de ideeën ook kunnen zijn, een
overwegend negatief uitgangspunt haalt vaak de energie uit een tekst. Hierdoor
focust een lezer zich op de verkeerde zaken, namelijk op de problemen in plaats
van de oplossingen. En dat was nu juist niet de bedoeling.
6. Er is niets mis met wat
gepaste trots. Maar als een partij zichzelf erg uitbundig op de borst slaat,
kan dat ergernis veroorzaken. Daarbij komt dat fierheid vaak betrekking heeft
op reeds behaalde resultaten. Het is begrijpelijk dat successen ook aan de orde
komen, maar een goed verkiezingsprogramma richt de blik met name op de
toekomst.
"We kunnen
constateren dat het een uiterst werkbare coalitie is gebleken met resultaten om
trots op te zijn!" PvdA
"Trots, maar met
beide benen op de grond kijkt de PvdA naar dit resultaat van goed samen werken
met de coalitiepartners met open oog voor de noden en wensen van de
inwoners."
"We maken vol
overgave deel uit van een coalitie die aantoonbaar en op een uiterst
verantwoordelijke wijze werkt aan het welzijn van al onze inwoners." PvdA
De PvdA besteedt het
volledige voorwoord (ruim 550 woorden) aan behaalde successen. Men lijkt zich daarbij
niet te richten tot de kiezer, maar tot de huidige coalitiepartners.
Een goed programma stelt de
kiezer centraal, niet de politieke partij zelf. Kiezers willen, zoals iedere
lezer, hun eigen conclusies kunnen trekken.
Tot slot
Er komt heel wat kijken bij
het schrijven van een gedegen en gedragen verkiezingsprogramma. Toch is het de
moeite waard om ook de toon van het stuk niet te vergeten. Hoe wil je als
politieke partij klinken?
Gelukkig
bestaat er geen sjabloon voor het schrijven van het perfecte stuk. Alle
programma's zouden dezelfde uitstraling hebben. Nee, voor de kiezer is het een
voordeel dat het karakter van de partij doorklinkt in het programma. Dat maakt
de keuze misschien iets eenvoudiger.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten