maandag 3 februari 2014

En de winnaar is…


Hoe schrijf je een goed verkiezingsprogramma? Welke instrumenten zijn er om de belangstelling van de kiezer naar jouw partij te trekken?
Een korte tekstuele analyse van de vijf verkiezingsprogramma's die in Gilze en Rijen in omloop zijn.

Uit de kast
Natuurlijk proberen politieke partijen zich in aanloop naar de gemeenteraadsverkiezingen van elkaar te onderscheiden. Waar men vier jaar lang constructief samenwerkt ten behoeve van het algemeen belang, is het nu tijd om uit de kast te komen. De verschillen moeten voor de kiezer zichtbaar worden gemaakt. Een belangrijk middel daarvoor is het verkiezingsprogramma. In dat programma formuleert men de visies, standpunten en concrete plannen voor de komende vier jaar. De kiezer kan een afgewogen keuze maken, op basis van de inhoud. Maar is dat wel het hele verhaal?

Gunfactor
Ook in het gedweeë Gilze en Rijen zijn er genoeg verschillen te vinden. Niet alleen inhoudelijk, maar zeker ook in het karakter van de verschillende programma's. En het is dat laatste, de sfeer van het programma, de teneur van het stuk waar de echte winst te behalen valt.
Want laten we eerlijk zijn: bij lokale verkiezingen speelt de gunfactor een grote rol. Staat er een sympathieke kennis op de lijst, dan is een stem gauw vergeven. Het draait voor een belangrijk deel om vertrouwen, intuïtie, om het gevoel dat de kiezer bij een politieke partij heeft. Als het om de gunfactor gaat, kijkt de kiezer door de inhoud heen.
Voor een politieke partij is dus niet alleen een duidelijke uiteenzetting van de standpunten relevant, maar zeker ook de manier waarop de boodschap wordt gebracht.

Verkiezingsprogramma
Als politieke partij wil je daarom laten zien hoe sympathiek je bent. Ook moet je het vertrouwen van de kiezer zien te winnen. Toon en presentatie van het verkiezingsprogramma kunnen daaraan bijdragen. Oogt het programma verzorgd? Hoe toegankelijk is het? Durft men een standpunt in te nemen? Zijn de voornemens realistisch, of bedient de partij zich van verkiezingspraat? Maar ook: is het programma geschreven vanuit de kiezer, of is het de partij vooral te doen om zichzelf te profileren?

Gilze en Rijen
Een paar tekstuele bevindingen, gebaseerd op de verkiezingsprogramma's van Gemeentebelang (www.gemeentebelang.org), VVD (www.gilzerijen.vvd.nl), Kern '75 (www.kern75.nl), PvdA (www.pvdagilzerijen.nl) en CDA (www.cda-gilzerijen.nl):

1. Loze kreten werken niet. Het is goed om een ideaal te hebben, maar de kiezer wil weten wat voor concrete actie men zal ondernemen.

"CDA Lokaal maakt zich zorgen over het vervoer over het spoor, met name waar het de inhoud van de goederentreinen betreft. Er moeten goede veiligheidswaarborgen komen."

"De kosten van de Veiligheidsregio worden kritisch gevolgd." PvdA

Allebei prima uitgangspunten, maar zonder verdere verduidelijking zal de kiezer dit afdoen als verkiezingspraat. Dat een dergelijke opmerking geen gemeenplaats hoeft te blijven, bewijst de volgende passage:

"De ontwikkelingen in de Veiligheidsregio moeten we scherp in de gaten houden. De prestaties zijn
momenteel niet in verhouding met de kosten. In de periode 2014-2018 moeten we weer “in control” komen." Kern '75

Dit is een vergelijkbare opmerking als die van de PvdA. Maar Kern '75 gaat verder:

"Belangrijk is dat er een structurele lobby ontstaat richting de andere gemeentes in de Veiligheidsregio
voorafgaand aan besluitvorming in het algemeen bestuur. We moeten samen een vuist maken om te
voorkomen dat de grote steden gaan bepalen wat onze brandweer moet doen en hoeveel het mag kosten. We moeten in contact blijven met de vrijwilligers van de korpsen Gilze en Rijen om hun belangen in de grote Veiligheidsregio goed te kunnen blijven behartigen."

Door deze concrete toelichting krijgt de opmerking inhoud, en wordt het een realistisch voornemen. De kiezer kan erop vertrouwen dat dit punt echt de aandacht zal krijgen.

2. Een vage omschrijving of besluiteloosheid biedt de kiezer geen houvast. Natuurlijk hoeft niet alles duidelijk te zijn, maar een tipje van de sluier mag men wel oplichten.
Vergelijk de volgende passages maar eens:

"De binnensportfaciliteiten worden gespreid over de kern Rijen in de verschillende wijken. Vanuit de verschillende opties zal een afgewogen keuze gemaakt worden." CDA Lokaal

"Voor ons heeft de aanpak van de binnensportlocaties in Rijen de komende jaren prioriteit. Daarom zijn wij voor de bouw van een nieuwe sporthal in de Vliegende Vennen." VVD

Het is best mogelijk dat beide partijen hetzelfde standpunt koesteren. Toch bewerkstelligt de eerste formulering geen duidelijkheid voor de kiezer. Een gemiste kans, en dat is zonde.

3. Duidelijkheid is dus erg verfrissend. Er is niets mis met een heldere stellingname.

"Ook in tijden van bezuiniging wil de VVD Gilze en Rijen niet korten op veiligheid."

"Het Raadhuisplein wordt een rotonde." PvdA

"Op de plaats van het huidige zwembad wil CDA Lokaal parkeergelegenheid creëren om een knelpunt in de wijk hieromtrent op te heffen."

"Er komt een kinderboerderij in Rijen." Gemeentebelang

"We zetten het huidige armoedebeleid voort." Kern '75

Politiek bestaat voor een groot deel uit het formuleren van voorbehouden. Wees daarom, waar het wel kan, zo helder mogelijk. Maar let op: kiezers beschouwen duidelijke standpunten als beloften!

4. Te zelfverzekerd en daadkrachtig taalgebruik is niet sympathiek en levert onzekerheid op voor de kiezer. Wil de fractie na de verkiezingen deelnemen aan de coalitievorming, dan zullen al te krachtige uitspraken immers een belemmering kunnen vormen.

"De VVD Gilze en Rijen accepteert niet dat de gemeente afgewezen asielzoekers of illegalen opvangt of ondersteunt."

De woorden 'accepteert niet' kunnen beter vermeden worden. Het kan de partij op termijn in de problemen brengen. De partij zal namelijk wellicht een keuze moeten maken voor ofwel een samenwerking met andere fracties, ofwel het nakomen van het programma. Daar komt nog bij dat deze woorden de 'toon' van het programma in negatieve zin beïnvloeden.

5. Alles moet anders. Door met nieuwe ideeën te komen, prikkelt een politieke partij de minder tevreden kiezer. Ook hier schuilt echter het gevaar van onzekerheid. Er bestaat geen twijfel over de standpunten van de partij, maar wel over de houdbaarheid ervan. Een extra risico is nog dat de creatieve oplossingen voor bestaande problemen zullen worden ondergesneeuwd door het 'tegengeluid' dat de boventoon voert.

"Gemeentebelang laat zien dat het anders moet en anders kan."

"De financiën van de gemeente kenmerken zich door het vasthouden aan een verouderd en achterhaald model." Gemeentebelang

"Het dualisme heeft in Gilze en Rijen nooit voet aan de grond gekregen. Hierdoor kan de coalitie enerzijds blindelings het college volgen, anderzijds blijkt op een ander moment dat een onderwerp zonder randvoorwaarden al wordt uitgewerkt zonder dat de raad hier invloed op heeft gehad. Dit leidt tot onduidelijkheid over de rol en de taak van de raad c.q. de politiek. Dat moet anders en duidelijker."

Gemeentebelang profileert zich in het verkiezingsprogramma als een echte oppositiepartij. Het moet en kan anders, zo luidt de boodschap. Hoe verfrissend de ideeën ook kunnen zijn, een overwegend negatief uitgangspunt haalt vaak de energie uit een tekst. Hierdoor focust een lezer zich op de verkeerde zaken, namelijk op de problemen in plaats van de oplossingen. En dat was nu juist niet de bedoeling.

6. Er is niets mis met wat gepaste trots. Maar als een partij zichzelf erg uitbundig op de borst slaat, kan dat ergernis veroorzaken. Daarbij komt dat fierheid vaak betrekking heeft op reeds behaalde resultaten. Het is begrijpelijk dat successen ook aan de orde komen, maar een goed verkiezingsprogramma richt de blik met name op de toekomst.

"We kunnen constateren dat het een uiterst werkbare coalitie is gebleken met resultaten om trots op te zijn!" PvdA

"Trots, maar met beide benen op de grond kijkt de PvdA naar dit resultaat van goed samen werken met de coalitiepartners met open oog voor de noden en wensen van de inwoners."

"We maken vol overgave deel uit van een coalitie die aantoonbaar en op een uiterst verantwoordelijke wijze werkt aan het welzijn van al onze inwoners." PvdA

De PvdA besteedt het volledige voorwoord (ruim 550 woorden) aan behaalde successen. Men lijkt zich daarbij niet te richten tot de kiezer, maar tot de huidige coalitiepartners.
Een goed programma stelt de kiezer centraal, niet de politieke partij zelf. Kiezers willen, zoals iedere lezer, hun eigen conclusies kunnen trekken.

Tot slot
Er komt heel wat kijken bij het schrijven van een gedegen en gedragen verkiezingsprogramma. Toch is het de moeite waard om ook de toon van het stuk niet te vergeten. Hoe wil je als politieke partij klinken?
Gelukkig bestaat er geen sjabloon voor het schrijven van het perfecte stuk. Alle programma's zouden dezelfde uitstraling hebben. Nee, voor de kiezer is het een voordeel dat het karakter van de partij doorklinkt in het programma. Dat maakt de keuze misschien iets eenvoudiger.

Geen opmerkingen:

Een reactie posten